APUNTAMENTOS TOPONÍMICOS (I)
Comezarei esta serie co topónimo por antonomasia, isto é, o nome do meu país.
Galiza ou Galicia?
A resposta é Galiza. E isto é así por varios motivos.
Na nosa documentación medieval aparece apenas Galiza.
A forma esperable de CALLAECIA (logo GALLAECIA) é Galeza, forma que non aparece nunca, mais vexamos o que din as NOMIG do Instituto da Lingua Galega sobre isto:
Teñen terminación -cia, entre outros, acacia, audacia, avaricia, contumacia, delicia, eficacia, falacia, farmacia, ictericia, impericia, inmundicia, malicia, milicia, noticia, pericia, perspicacia, pertinacia, suspicacia, etc.
Entre estas palabras está Galicia, voz lexítima galega, denominación oficial do país e maioritaria na expresión oral e escrita moderna. Galiza é tamén unha forma lexitimamente galega, amplamente documentada na época medieval, que foi recuperada no galego contemporáneo.
Teñen terminación -cio formas coma anuncio, artificio, beneficio, bulicio, cartapacio, cilicio, comercio, consorcio, desperdicio, divorcio, edificio, exercicio, ficticio, hospicio, maleficio, necio, negocio, nuncio, oficio, orificio, palacio, patricio, precipicio, prefacio, propicio, sacerdocio, sacrificio, silencio, socio, vicio, xentilicio, etc.
Noutras palabras o galego conserva as formas con solución patrimonial -zo, -za: andazo, avinza, cansazo, cobiza (cobizar, cobizoso, etc.), crenza (descrenza), diferenza (indiferenza), doenza, espazo (espazar, espazoso), estanza (‘estrofa’), finanza (financeiro), graza (desgraza), habenza, licenza, nacenza (renacenza), novizo, perseveranza, pertenza (xunto ao cultismo pertinencia, con significado diferente), postizo, preguiza (preguiceiro, preguizoso), presenza, prezo (desprezo, menosprezo, prezar, desprezar), querenza (benquerenza, malquerenza), sentenza, servizo (servizal), tenza (mantenza), terzo (terza, terzá, terzar), xuízo (axuizar, prexuízo), xustiza (axustizar, inxustiza, xusticeiro)
A maioría delas son formas xa amplamente documentadas desde antigo na nosa lingua, e algunhas son préstamos que se incorporaron con esta solución (estanza, finanza...)
Por que mesturan allos con bugallos e din que Galiza é o mesmo que farmacia ou eficacia, sen, por certo, explicaren que estas formas entran con iode porque entran no idioma cando xa non rexe a lei da caída do tal iode? Así, farmacia é unha palabra de orixe grega, pero non chega ó noso idioma até antonte, como quen di (a maioría da xente galegofalante inicial di botica e non farmacia, eis unha proba), mentres que palabras como pazo ou vergonza (variante de vergoña e que non aparece na enumeración), ben patrimoniais a todo isto, teñen, no galego popular, as formas pazo ~ pacio e vergonza ~ vergoncia, e que, ademais, as formas con -cia van desaparecendo perante o avanzo das formas con -za (en moitos lugares chamados Pacio(s) a xente di pazo e non pacio)
Pazo ~ Pacio é a resultante de PALATIU > paaço > paço > pazo con caída do -l- (ele intervocálico), crase vocálica, conversión de [lj] en ç, logo en z (en galego actual non hai oposición xorda [s] / sonora [z]) [con seseo ou sen el] nunha zona (cada mez máis) maioritaria do territorio lingüístico galego.
Pois o mesmo debera pasar con Galiza ~ Galicia. E digo debera pasar porque no galego popular só se escoita *Galicia. Isto é debido a erosión, como *gallego por galego ou *Dios por Deus. Entón, por que utilizan un criterio para pazo e outro para Galiza, cando son formas que esixen un tratamento similar?
O papo que teñen é máximo cando din que Galicia é a forma toponímica oficial do noso país, aínda recoñecendo que Galiza é, tamén (sic), lexítima (ou sexa, propia) e que está documentada no galego medieval.
En español a forma esperable sería Gallicia (documentada no español antigo), aínda que despois foise xeneralizando Galicia (no español posterior e, insisto, por erosión, no galego posterior)
Sinalemos, a maiores, que 'esquecen' a forma Franza. No nomenclátor da Galiza administrativa é chamada así, con toda lóxica, é dicir, Franza, unha parroquia do Concello de Mugardos. Daquela... por que nos dicionarios aparece Francia, coa carga semántica de Estado Francés ou Hexágono?
Todo isto demostra que a decisión de consagraren Galicia e desbotaren Galiza é política e non lingüística, pois os seus argumentos (cando existen) non se sosteñen a ollos da ciencia lingüística.
Ningún comentario:
Publicar un comentario